ساز فلوت چیست؟

فلوت جزو یکی از قدیمی ترین سازهای جهان است که طرفداران بسیاری دارد. این ساز به صورت سولو (تکنوازی) و همینطور به همراه سازهای دیگر (گروه نوازی) نواخته میشود و در سبک های موسیقی راک، جاز، پاپ و… کاربرد دارد.

ساز فلوت انواع مختلفی دارد که هر کدام از آن‌ها نیز ویژگی‌های خاص خودشان را دارند. به همین دلیل انتخاب مناسب ترین گزینه برای شروع می تواند کمی چالش برانگیز باشد.

در این مقاله ما به معرفی انواع فلوت و ویژگی های آن ها می پردازیم. در ادامه با ساز ژوست همراه باشید.

معرفی ساز فلوت

ساز فلوت سازی از  خاواده سازهای بادی است که به توسط دمیدن در حفره ای که درابتدای آن قرار گرفته و همچنین به کمک باز و بسته کردن حفره هایی که روی بدنه آن قرار دارد (با استفاده از سر انگشتان)، نواخته میشود. امروزه جنس و شکل فلوت تغییر یافته و این حفره ها با استفاده از کلیدهایی روی بدنه آن کنترل میشوند. این ساز بادی از پهلو نواخته میشود و باید آن را در کنار صورت و در راستای شانه قرار داد.

تاریخچه ساز فلوت

خاستگاه اصلی ساز فلوت، به کشور چین بازمیگردد و عمر آن در حدود چند هزار سال تخمین زده شده است. در این کشور انواع گوناگونی فلوت وجود دارد که همه آن ها به عنوان فلوت چینی شناخته میشوند. ابتدایی ترین مدل ساز فلوت، چوبی یا سفالی بوده است. پس از گذشت مدت ها، جنس آن به آلیاژ و فلز تغییر پیدا کرد. فلوت چوبی در سراسر دنیا مورد استفاده است اما از لحاظ قطر، تعداد سوراخ‌ها، چگونگی نواختن و… در کشورهای مختلف، متفاوت است.

شکل امروزی فلوت که در ارکستر سمفونیک ها نواخته می شود، در واقع از اوایل قرن هجدهم در آلمان، توسط شخصی به نام بوهم پدید آمد.

تا پیش از نوآوری بوهم، نواختن فلوت اندکی دشوار بود؛ زیرا باز و بسته کردن حفره‌های روی ساز، تماما به کمک حرکت انگشتان دست انجام میشد. اما بوهم تغییراتی را در ساختار فلوت ایجاد نمود. او با به کارگیری میله ها، فنرها و پدهای ساز، و همچنین به کمک ایجاد برخی برش های جدید توانست قابلیت بسته شدن همزمان چند کلید متعدد را تعبیه کند.

تفاوت نی و فلوت

ساز نی یکی از قدیمی ترین سازهای ایرانی است که از نظر شکل ظاهر و ساختار، تفاوت های جزئی با فلوت دارد. از جمله تفاوت نی و فلوت این است که نی در موسیقی سنتی ایرانی کاربرد دارد و قابلیت نواختن ربع پرده دستگاه های آواز ایرانی را دارد، اما ساز فلوت در موسیقی کلاسیک پرکاربردتر است. اما از طرفی دیگر، هر دوی این سازها به خانواده سازهای بادی تعلق دارند و جنس صدای آن ها نیز شبیه به یکدیگر است.

انواع ساز فلوت

فلوت از جمله سازهایی است که انواع متنوعی دارد و همه آن‌ها قادر به اجرای نت های مشترک هستند. فلوت های گوناگون، در انواع طراحی سر فلوت (بخش دهانی) و میزان نفس لازم برای نواختن، با هم تفاوت دارند. در ادامه شما را با هر یک از انواع ساز فلوت بیشتر آشنا می کنیم:

فلوت ریکوردر  (Recorder)

این فلوت، که فلوت انگلیسی نیز نامیده میشود، یکی از ابتدایی ترین مدل های این ساز است که می تواند برای مبتدیان و کودکان گزینه بسیار مناسبی برای شروع یادگیری باشد. فلوت رکوردر به صورت مستقیم نواخته میشود، برعکس مدل های دیگر ساز فلوت، که از پهلو نواخته میشود و همین امر سبب سهولت درنواختن آن میشود. جنس بدنه این ساز استیل است.

انواع فلوت ریکوردر عبارتند از:

سوپرانو(Soprano) : صدای بسیار زیری دارد و برای نواختن آهنگ های شاد مناسب است.

آلتو (Alto): پس از فلوت سوپرانو، متداول ترین نوع فلوت می باشد. تفاوت این دو فلوت رکوردر در این است که صدای آلتو در مقایسه با نوع سوپرانو اندکی بم تر است.

تِنور (Tenor): از ویژگی های این نوع میتوان به صدای بم و قیمت بسیار زیاد آن اشاره کرد.

مدل بیس(Bass) : فلوت بِیس صدای بمی دارد و برای ملودی های غمگین مناسب است.

فلوت کلید دار (بوهم)

این فلوت کلید دار که با نام های فلوت بوهم، کنسرتی و یا مدرن نیز شناخته می شود، نسخه حرفه ای تر فلوت رکوردر هستند و برای نوازندگانی که با اصول و تکنیک های ابتدایی نواختن این ساز آشنا هستند، مناسب اند. روی بدنه این فلوت، کلیدهای متعددی قرار گرفته است که مخصوص دست راست و چپ ساخته شده و با استفاده از آن میتوان هوای دمیده شده در فلوت را به صورت نت های گوناگون تولید کرد.

انواع مختلف این فلوت که مخصوص افراد مبتدی طراحی شده است، از جنس روی و مس هستند و به همین دلیل وزن بسیار کمی دارد. اما مدل های حرفه ای این ساز عموما از جنس نقره هستند.

فلوت چوبی

فلوت چوبی، به فلوت عربی نیز معروف است. نواختن فلوت چوبی کمی سخت تر از فلوت کلید دار است و به همین دلیل برای نوازندگان حرفه ای تر مناسب می باشد. اگر به سبک موسیقی های ایرانی، عربی، هندی و یا ترکی علاقمندید، پیشنهاد می کنیم به سراغ این نوع فلوت بروید.

فلوت سرخپوستی

فلوت سرخپوستی از۱۴ الی ۱۸ نی چوبی متصل به هم ساخته شده است که سرِ این نی ها از یک طرف بسته و از سوی دیگر باز است تا نوازنده بتواند با دمیدن در آن، ساز را بنوازد. نی های این ساز بیشتر از جنس چوب و یا بامبو است. فلوت بامبو در مقایسه با نوع چوبی آن نازک تر بوده و صدای آن به هنگام نواختن گرم تر است و چون نیاز به دمیدن حجم هوای کمتری برای اجرای نت ها دارد، یادگیری آن برای هنرجویان مبتدی آسان تر خواهد بود.

انواع فلوت سرخپوستی

پن فلوت دو ردیفه

این نوع پن فلوت عموما در آمریکای جنوبی طرفدار دارد و چیدمان نت‌های آن، همانند نت های پیانو است. از آنجایی که نواختن این ساز آسان تر از انواع دیگر آن است، به همین دلیل برای نوازندگان مبتدی گزینه بهتری خواهد بود.

پن فلوت دو ردیفه/ تک ردیفه

این نوع فلوت در گام سل ماژور کوک میشود و هنگام نواختن برخی از نت ها نیاز است تا نوازنده شیوه دمیدن هوا در ساز را کمی تغییر دهد.

پن فلوت تک ردیفه پن فلوت منحنی

یکی از پرطرفدارترین انواع پن فلوت، نوع منحنی آن است. از مزایای فلوت سرخپوستی منحنی میتوان به حرکت آسان تر دست و لب ها به هنگام نواختن اشاره کرد.

یکی از نکاتی که هنگام خرید این نوع فلوت باید به آن توجه کرد، این است که سازی را انتخاب کنید که چیدمان نی های آن به گونه ای باشد که بلند ترین نی در دست قوی تر شما قرار بگیرد. برای نمونه اگر چپ دست هستید، بهتر است پن فلوتی را بخرید که نی بلند آن در دست چپ شما قرار بگیرد.

فلوت اوکارینا (Ocarina)

این ساز معمولاً جنس سفالی دارد اما از شیشه، پلاستیک، فلز و… نیز ساخته می شود. صدای این ساز بسیار شبیه صدای فلوت رکوردر است. این فلوت دارای ۴ الی ۱۳ حفره است که روی بدنه آن تعبیه شده اند.

انتخاب یک فلوت مناسب

همانطور که گفته شد، ساز فلوت انواع مختلفی دارد که میتواند انتخاب فلوت مناسب برای شروع یادگیری را برای شما کمی دشوار کند. در ادامه نکاتی را ذکر میکنیم که میتوانید با در نظر گرفتن آن ها، انتخاب مناسب تری داشته باشید.

جنس فلوت

جنس فلوت بر صدایی که از آن خارج میشود، تاثیر میگذارد. فلوت از جنس نقره یکی از بهترین و پرطرفدارترین انواع این ساز است. فلوت‌ها از جنس تیتانیوم یا پلاتین هم موجودند.

سطح مهارت

ساز فلوتی که برای مبتدیان ساخته میشود، مسلماً با فلوت های حرفه ای متفاوت است. اگر قصد یادگیری این ساز را دارید، بهتر است ابتدا به سراغ فلوت هایی بروید که سبک هستند و برای نواختن به هوای کمتری نیاز دارند. فلوت ریکوردر می تواند انتخاب خوبی برای مبتدیان باشد. اما اگر نوازنده‌ فلوت حرفه ای هستید و یا قصد ارتقای ساز خود را دارید، سایر انواع این ساز نیز می‌توانند با توجه به سطح مهارت و علاقه شما، گزینه های خوبی باشند.

بدنه ساز

گاهی بر روی سطح فلوت خراش های مویی و بسیار کوچکی مشاهده میشود، این خراش ها از کیفیت صدای فلوت و نت های آن به هنگام نواختن، میکاهند. همچنین تمام قطعات باید در جای خود قرار گرفته باشند و چیزی از آن‌ها کم نشده نباشد.

مهارت نفس گیری

فلوت مناسب برای شروع نوازندگی، فلوتی است که نیاز به حجم هوای کمتری برای نواختن داشته باشد، به همین دلیل بهتر است ابتدا به سراغ فلوت رکوردر و یا پن فلوت سرخپوستی از جنس بامبو بروید. فلوت های چوبی عموما به هنگام نواختن نیاز به حجم هوای بیشتری دارند و برای نوازندگان حرفه‌ای، گزینه مناسب تری هستند.

وزن ساز

به طور کلی هر چه وزن ساز مورد نظر شما کمتر باشد، در دست گرفتن و کنترل آن آسان تر خواهد بود، به همین دلیل اگر نوازنده ای مبتدی هستید، بهتر است به سراغ فلوت های چوبی که وزن بیشتری دارند، نروید زیرا کنترل آن ها نیازمند مهارت بیشتری میباشد.

پد اسفنجی

زیر کلیدهای فلوت، پدهای رنگی و اسفنجی قرار دارد که باید حفره های موجود در آن بخش از ساز را به خوبی بپوشانند. هنگام خرید فلوت دقت کنید که این پدهای اسفنجی سالم و عاری از هر گونه آلودگی باشند. این پدها قابلیت تعویض هم دارند.

ساختار لبه فلوت

جنس قسمت سر فلوت، در کیفیت صدای آن بسیار مهم است. به همین دلیل اگر توانایی خرید فلوت نقره را ندارید، پیشنهاد می‌کنیم به سراغ فلوت‌هایی بروید که سری نقره داشته باشند. همچنین توجه کنید که لبه فلوت به گونه‌ای باشد که به هنگام نواختن، لب‌های شما را اذیت نکند.

سخن پایانی

ساز فلوت یکی از دیرینه ترین سازهای شناخته شده در جهان است که بر اساس عقیده بسیاری، قدمت آن به هزاران سال پیش باز می‌گردد. ساز فلوت انواع مختلفی دارد که میتواند انتخاب بهترین گزینه را کمی دشوار کند. در این مطلب سعی بر آشنایی شما با این ساز داشتیم، امیدواریم با در نظر گرفتن مواردی که پیش تر گفته شد، بهترین و مناسب ترین انتخاب را داشته باشید و از صدای ساز خود لذت ببرید.